2007-04-17 - Айдас!

Монгол улс хоёр том гvрний голд оршдог жижиг буурай улс. Хөршvvдэд маань хvний наймаа, дохын халдвар, хар тамхины наймаа, хvний эд эрхтэний наймаа зэрэг нийгмийн хар бараан vзэгдэл гэмт хэрэг газар авсан төдийгvй энэ талаараа дэлхийд толгой цохьдог гэдэг.

Иймд монголчууд бидний хувьд сонор сэрэмжтэй байх vvнд өртөхгvй байх явдал зайлшгvй тулгардаг. Учир нь бид цөөхvvлээ бас нийгэм маань тогтворгvй хvмvvсийн амьдрал тааруу байна. Ийм ч учраас эх оронч хvн бvрийн зvрх сэтгэл энэ бvхэнд санаа зовинон байдаг биз.

Сvvлийн vед манай оронд дох-ын халдвар авсан хvний тоо огцом өсөж аюулын харанга дэлдэх болсон. Yvнд ард тvмний ядуу дорой байдал vvнээс улбаалсан биеэ vнэлэх байдал янхандалт мөн гадаадруу залуучууд олноор гарч ажиллаж амьдрах болсон, гадныхан манайд ихээр аялаж жуулчилж ирэхээс гадна ажиллаж амьдрах болсон зэрэг нөлөөлж байна  гэдэг.

Гэхдээ энэ бvхнээс илvvтэй хувь хvнээс өөрөөс нь шалтгаална гэдэг нь тодорхой. Гэвч өөрөөс нь шалтгаалахгvй зvйл бас байдаг бололтой.

Энэ бол ДОХ гэдэг энэхvv аюултай зэрэгцэн хvний наймаа гэх сэтгэл сэртхийм зvйл Монголд дуулдах болоод удаж байна.

Сvvлийн vед гудамжны тэнэмэл гэх хvvхдvvдийн тоо цөөрч байна нийгмийн амьдрал дээшилж байгаа нь харагдаж байна гэх нь халаг байтал энэ нь хvний наймаатай холбоотой гэх мэдээлэл гарах болов.

Бvvр орон нутгаас насанд хvрээгvй хvvхдийг хот vзvvлнэ парк дээр тоглуулна гэж хуурч хятадруу хил давах гэж байгаад баригдсан хэрэг саяхан гарлаа. Vvнтэй зэрэгцээд охидыг хил давуулж хvчээр биеийг нь vнэлvvлэх бараа таваар шиг цааш нь дамлан зарах цаашлаад хараа хяналтгvй хvvхдvvдийг хуурч гадагш нь гаргаж эд эрхтэнийг нь зардаг өөрөөр хэлбэл *амьд сэлбэг* болгож зардаг тухай эрvvл ухаанд багтамгvй зvйлс дуулдах болж.

Нэг vгээр хэлбэл Монгол хvний наймаа хөгжих таатай vvр уурхай болжээ гэж зарим эх сурвалжууд дvгнэж байна.

Жишээ дурдахад:

-2003 онд гурван монгол залуу асрамжийн төвд амьдардаг 4-5 хvvхдийг Гонконгод машин угаалгана гэж аваачаад гар утас хулгай хийлгэдэг байжээ. Тэдгээр хvvхэд арав гаруй хоногийн дараа баригдаж нэг нь нэг жил зургаан сарын хорих ял авсан ч найман сар шоронд суугаад сайн хvмvvжигч хэмээн суллагдаж эх орондоо ирсэн байна. Хvvгийн ярьснаар тэднийг хилээр гаргасан гурван залуу vдээс өмнө паспортыг нь бvрдvvлээд vдээс хойш гэхэд хилээр гаргажээ. Тэдгээр залуу одоо болтол ямар нэг хариуцлага хvлээгээгvй байна.

-Өнгөрсөн дөрөвдvгээр сард Макаод худалдагдсан 22 настай эмэгтэй нутагтаа иржээ. Тvvний ярьснаар тэнд биеэ vнэлж байгаа охидын хамгийн бага нь 14 настай гэнэ.

Эдгээр хохирогч Хvйсийн тэгш эрхийн төвд ханджээ. Сvvлийн vед манай хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хvvхэд эмэгтэйчvvд хvн худалдаалах гэмт хэргийн золиос болж байгаа талаар бичих болсон. Тэгсэн хэдий ч илэрч шvvхээр шийдсэн нь цөөн гэж болно. Учир нь одоогоор энэ төрлийн гэмт хэргийн 21 тохиолдол бvртгэгдсэн нь мөрдөн байцаалтад шилжсэн бөгөөд хуруу дарам цөөхнийг шvvхээр шийдсэн байх юм. Ийнхvv энэ гэмт хэрэг илрэхгvй байгаа шалтгаан нь ашгаараа дэлхийд хар тамхины дараа ордог, нарийн зохион байгуулалттай, бас нуугдмал хэлбэрээр явагддаг зэрэгтэй холбоотой байж болох юм. Ямартай ч энэ төрлийн гэмт хэргийн золиос нь эмэгтэйчvvд, хvvхдvvд. Гэхдээ манай улсын хувьд хvvхэд худалдсан тохиолдол албан ёсоор бvртгэгдээгvй. Харин худалдагдсан байж болох жишээ дээрхээс эхлээд олон байна. Хvн худалдах гэмт хэрэг өнөөдөр дээр дооргvй олны анхаарлыг татах болсон. Төрийн болон төрийн бус байгууллагууд энэ асуудалд анхаарлаа хандуулж олон улсын байгууллагуудтай хамтран тусгай хөтөлбөр хvртэл хэрэгжvvлээд байгаа. Гэхдээ энэ гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, цаашид гаргахгvй байх нөхцөл боломжийг бvрдvvлсэн тодорхой арга хэмжээ авахгvй байна.

2006 он